Lerende organisatie | Leren, wendbaarheid en continu verbeteren

De lerende organisatie

Leren en groeien in een veilige omgeving

Het vermogen van een organisatie om te kunnen blijven leren is een belangrijke randvoorwaarde voor succes om te transformeren naar een cultuur van continu verbeteren. Een lerende organisatie kan tijdig, effectief en continu inspelen op een snel veranderende omgeving.

Lerende organisatie als voorwaarde voor wendbaarheid van de organisatie

De huidige complexe en snel veranderende (VUCA) wereld vraagt om wendbare organisaties. Het realiseren van een lerende organisatie is een belangrijk onderdeel van het vergroten van de wendbaarheid.

Kenmerken van een lerende organisatie

In de jaren ’90 van de vorige eeuw heeft Peter Senge een beeld geschetst van de lerende organisatie in zijn boek ‘The Fifth Discipline‘. Hij schetst een beeld van een organisatie die in staat is om snel in te spelen op veranderingen door ontwikkeling en initiatief te stimuleren.

Wanneer het gaat over de transformatie van een organisatie naar een cultuur van continu verbeteren zijn de belangrijkste kenmerken:

  • Werken aan een gedeelde visie: Binnen een lerende organisatie wordt gestreefd naar een gemeenschappelijke en gedeelde visie die door iedereen begrepen en ondersteund wordt. Hierdoor worden inspanningen gerichter en ontstaat er een gevoel van gezamenlijkheid en betrokkenheid.
  • Streven naar continu leren: In een lerende organisatie worden medewerkers gestimuleerd om te blijven groeien en ontwikkelen en zo experts in hun vakgebied te worden. Tegelijkertijd worden zij aangespoord om de eigen aannames en overtuigingen te onderzoeken en hierop te reflecteren.
  • Teamleren: Behalve individuele ontwikkeling richten lerende organisaties zich ook op collectieve kennisopbouw en ontwikkeling. Teams worden gestimuleerd om samen te werken, ideeën te delen en kennis te vergroten, wat leidt tot betere besluitvorming en prestaties.
  • Psychologische veiligheid: Lerende organisaties zorgen dat iedereen binnen de organisatie zijn of haar plek heeft binnen het team, dat er ruimte is voor een ieders mening, en dat er fouten gemaakt mogen worden. Medewerkers hebben zekerheid over interacties met en reacties van anderen en kunnen erop vertrouwen dan anderen geen misbruik maken van hen. Hierdoor ontstaat een klimaat waarbinnen mensen zich kwetsbaar op kunnen en durven stellen en openlijk fouten en persoonlijke tekortkomingen kunnen bespreken.
  • Systeemdenken: Lerende organisaties erkennen en begrijpen de complexe onderlinge relaties en dynamiek binnen de organisatie. Zij isoleren geen enkelvoudige gebeurtenissen maar erkennen de impact van acties op het gehele systeem en moedigen een proactieve en holistische benadering.
  • Persoonlijke groei = groei van de organisatie: Lerende organisaties realiseren zich dat de organisatie alleen kan groeien als de medewerkers groeien. Vanuit deze overtuiging stimuleren zij medewerkers, managers en leiders om zich te blijven ontwikkelen.

Experts zullen in deze kenmerken elementen herkennen uit het werk van Peter Senge, Robert Kegan, Amy Edmondson, Patrick Lencioni, Meredith Belbin en Chris Argyris. De exacte combinatie van elementen en de middelen die ingezet worden om het gewenste resultaat te bereiken, zijn gebaseerd op onze ervaring met de begeleiding van transformaties van organisaties.

Meer lezen over deze theorieën?

Hieronder hebben we een overzicht gemaakt van interessante literatuur over de theorieën die we hierboven noemen:

Lerende organisatie en wendbaarheid

Hierboven schreven we al dat een lerende organisatie een grote invloed heeft op de wendbaarheid van de organisatie. Deze invloed is te specificeren in de volgende zeven dimensies:

  1. Aanpassingsvermogen: Binnen een lerende organisatie is voortdurend leren en verbeteren de norm, wat resulteert in een groter vermogen om zich aan te passen aan veranderende omstandigheden. Hierdoor is de organisatie beter in staat om in te spelen op veranderende omstandigheden.
  2. Minder hiërarchie: In een lerende organisatie worden hiërarchische barrières doorbroken en worden teams gestimuleerd om samen te werken en te leren. Dit leidt tot flexibele en platte structuren die de communicatie en het eigenaarschap bij medewerkers verbeteren.
  3. Besluitvormingsproces: Medewerkers en teams worden gestimuleerd om te blijven leren en gezamenlijke beslissingen te nemen. Dit resulteert in snelle en effectieve beslissingen waardoor de organisatie sneller en beter reageert op veranderende omstandigheden.
  4. Innovatie: Een lerende organisatie moedigt innovatie aan door het creëren van een klimaat waarbinnen nieuwe ideeën welkom zijn en waar fouten als leerkansen worden gezien. Effectieve innovatie is een belangrijke succesfactor voor de wendbaarheid van de organisatie.
  5. Continu verbeteren: Lerende organisaties streven naar voortdurende verbetering van processen, producten en diensten. Dit helpt de organisatie om te blijven groeien en veranderen.
  6. Veranderingsbereidheid: Binnen een cultuur waar leren en veranderen normaal is, raken medewerkers vertrouwd met verandering. Hierdoor zullen zij ook eenvoudiger veranderen als dit nodig is om de wendbaarheid van de organisatie te vergroten of in stand te houden.
  7. Klantgerichtheid: Een lerende organisatie is gefocust op de behoeften en feedback van klanten. Hierdoor kunnen zij producten en diensten snel en goed aanpassen aan de veranderende behoefte van de klant.

De ervaring leert dat niet iedere lerende organisatie ook per definitie wendbaar is. Om een wendbare organisatie te worden zijn er meer elementen die hier invloed op hebben. We kunnen echter wel met enige zekerheid stellen dat iedere wendbare organisatie ook een lerende organisatie is.

Elementen die leiden tot een succesvolle transformatie

Om te transformeren naar een wendbare organisatie waarbinnen een cultuur van continu verbeteren de norm is, vraagt focus op vier elementen die het succes van de transformatie bepalen: Organisatie, Strategie, Processen en Mensen. Deze elementen hebben we verzameld in een model waarmee we organisaties begeleiden bij de transformatie. De verschillende elementen in het model hebben onderlinge invloed en interactie.

Door het model te verbinden aan de doelstellingen van de afdeling of organisatie, ontwikkelen we een op maat gemaakte aanpak waarmee de transformatie gerealiseerd wordt en alle elementen die de wendbaarheid van de organisatie beïnvloeden geadresseerd worden.

Verder lezen

Een cultuur van continu verbeteren

Hoewel een lerende organisatie een belangrijke randvoorwaarde is, vraagt een cultuur van continu verbeteren meer van de organisatie en de medewerkers. Een cultuur van continu verbeteren vraagt namelijk ook om specifieke structuren, processen en gedragsnormen die gericht zijn op het systematisch identificeren, implementeren en evalueren van verbeteringen.

Een cultuur van continu verbeteren gaat verder dan alleen leren; het omvat ook het vermogen om geleerde inzichten daadwerkelijk in de praktijk te brengen en bij te sturen. Dit vraagt om duidelijke methodologieën voor procesverbetering, meetbare doelen en prestatie-indicatoren, een wendbare strategie, regelmatige evaluaties en aanpassingen, de betrokkenheid van alle lagen van de organisatie en een duidelijke inrichting van het leiderschap.

Kortom, een lerende organisatie leidt niet direct tot een cultuur van continu verbeteren, maar het is een goed startpunt.

Even sparren?

Wil je meer weten over hoe wij organisaties begeleiden bij de transformatie naar een cultuur van continu verbeteren? Of wil je even sparren over een vraagstuk? Neem dan contact met ons op via 020 – 345 3015 of contact@upd.nl.

Wil je liever dat wij contact met jou opnemen? Vul dan onderstaand formulier in zodat wij contact met je op kunnen nemen.